ALM, AMC, RWA là gì? Tầm quan trọng của bộ 3 này trong việc quản lý tài sản và nợ tại Ngân Hàng
"Trái tim" của mọi ngân hàng? Cách xử lý các khoản nợ xấu và quản lý tài sản rủi ro?. Hay cách đánh giá rủi ro của các khoản vay và tài sản?
Chào Anh Chị NĐT, Em là Chuyên viên Tư vấn Chứng khoán tại SSI - PGD Nguyễn Hữu Cảnh. Đây là Room Cộng đồng của em / Website ChungkhoanGBF
Bài viết dưới đây em sẽ lấy ví dụ về Trung Nam và NVL ở MBB để Anh Chị NĐT có thể hình dung rõ hơn về các nghiệp vụ này. xem thêm bài báo Còn để đi chi tiết đi sâu hơn vào số liệu hay trọng tâm thì hẹn Anh Chị NĐT bài sau nhé (bài này chỉ mang tính chất lý thuyết/ bề nổi).
ALM là gì?
Hoạt động Quản lý Tài sản và Nguồn vốn (ALM - Asset Liability Management) là hoạt động quản lý sự cân bằng giữa tài sản (như các khoản vay, đầu tư) và nguồn vốn (như tiền gửi khách hàng, vay) trong một ngân hàng. Mục tiêu là đảm bảo ngân hàng có thể quản trị rủi ro một cách hiệu quả, đồng thời duy trì khả năng sinh lợi. Hiểu đơn giản, ALM giống như một "nghệ thuật cân đo đóng đế" giữa những thứ mà ngân hàng sở hữu và những thứ mà ngân hàng nợ.
Tại sao ALM quan trọng?
Hoạt động ALM đóng vai trò trung tâm trong việc duy trì tính ổn định tài chính của ngân hàng. Dưới đây là những nguyên nhân chính:
Quản trị rủi ro thanh khoản: Ngân hàng cần đảm bảo họ luôn có đủ tiền mặt để trả lại các khoản tiền gửi khi khách hàng rút tiền. ALM giúp ngân hàng phân phối và quản lý thanh khoản một cách hiệu quả.
Ví dụ: Trường hợp của Trung Nam Group và NVL tại MBBank là minh chứng cụ thể. Khi khách hàng như Trung Nam vay với số tiền lớn nhưng chưa trả nợ đúng hạn, MBB cần sử dụng ALM để dự đoán khả năng thanh khoản bị ảnh hưởng. Bằng cách phân bổ nguồn tiền từ các khoản vay ngắn hạn và duy trì lượng tiền mặt hợp lý, MBB có thể đảm bảo thanh khoản ngay cả khi các khoản vay lớn bị chậm trễ.
Kiểm soát rủi ro lãi suất: Biến động lãi suất ảnh hưởng lớn đến khả năng sinh lợi. ALM đảm bảo các khoản vay và tiền gửi được điều chỉnh để đảm bảo sự cân đối ngay khi lãi suất thay đổi.
Ví dụ: Nếu NVL đang trả lãi suất cố định cho khoản vay, nhưng lãi suất thị trường giảm mạnh, MBB có thể mất lợi thế cạnh tranh. ALM sẽ điều chỉnh lại cơ cấu lãi suất cho các hợp đồng vay tiếp theo để bảo vệ biên lợi nhuận.
Giảm thiểu rủi ro hối ngoại: Đối với các ngân hàng có giao dịch quốc tế, ALM đảm bảo rằng biến động tỷ giá không làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến bảng cân đối tài chính.
Tối đa hóa lợi nhuận: ALM giúp ngân hàng đầu tư hiệu quả nhất những khoản tiền nhổ nhàn trong khi đảm bảo thanh khoản.
ALM hoạt động như thế nào?
Hoạt động ALM của ngân hàng bao gồm các bước chính sau:
Phân tích bảng cân đối kế toán: ALM bắt đầu bằng việc hiểu rõ các loại tài sản (như khoản vay, chứng khoán) và nguồn vốn (như tiền gửi khách hàng, vay mớn) hiện có trong ngân hàng. Ví dụ, Trung Nam và NVL hiện vẫn nằm trong nhóm 1 tại MBBank vì ngân hàng có những phân tích chi tiết rằng các tài sản này, dù mang lại rủi ro, vẫn có tiềm năng thu hồi. MBB đã phải tính toán kỹ lưỡng giữa lợi ích từ lãi vay và khả năng xử lý nợ xấu trong tương lai.
Dự báo và theo dõi rủi ro: ALM sử dụng mô hình và công cụ tài chính để dự báo các tình huống rủi ro, chẳng hạn như lãi suất tăng hay tỷ giá ngoại tệ giảm. Đối với Trung Nam và NVL, MBB liên tục theo dõi khả năng trả nợ, dự phòng các kịch bản xấu nhất nhưng cũng đánh giá lợi ích từ việc giữ hai khách hàng này trong danh mục nhóm 1, nhờ những tiềm năng cải thiện tài chính trong dài hạn.
Xây dựng chiến lược cân đối: Các chiến lược như tăng hạn về thời gian trả nợ, đầu tư vào các kênh an toàn, hoặc tính toán phòng ngừa lãi suất được đề ra để duy trì sự cân đối. Trong trường hợp của Trung Nam, việc cơ cấu lại thời gian trả nợ giúp giảm áp lực tài chính ngắn hạn nhưng vẫn duy trì khả năng hợp tác lâu dài. Với NVL, việc giữ nợ nhóm 1 giúp duy trì hình ảnh tài chính ổn định trong hệ thống ngân hàng.
Thực thi và theo dõi: Sau khi chiến lược được thực thi, ngân hàng liên tục giám sát kết quả để kịp thời điều chỉnh nếu có biến động lớn trong thị trường. MBB luôn theo dõi sát sao các khoản vay từ Trung Nam và NVL, đảm bảo rằng không để xảy ra tình huống đột biến có thể gây ảnh hưởng đến thanh khoản của ngân hàng.
AMC Là Gì?
AMC (Asset Management Company -Công ty Quản lý Tài sản) là một tổ chức được thành lập với mục tiêu chính là xử lý nợ xấu và tài sản rủi ro của các ngân hàng. Hiểu một cách đơn giản, nếu một khách hàng vay tiền từ ngân hàng nhưng không thể trả nợ đúng hạn, khoản vay này sẽ trở thành nợ xấu. AMC giúp ngân hàng "dọn dẹp" các khoản nợ xấu này bằng cách:
Mua lại các khoản nợ xấu từ ngân hàng.
Quản lý, tái cấu trúc hoặc bán lại các tài sản liên quan.
Giúp ngân hàng tập trung vào hoạt động kinh doanh cốt lõi.
AMC Hoạt Động Như Thế Nào?
Mua Lại Nợ Xấu: AMC sẽ mua lại các khoản nợ xấu từ ngân hàng với mức giá được đàm phán. Giá này thường thấp hơn giá trị thực tế của khoản vay, phản ánh mức độ rủi ro.
Ví dụ: Một khoản vay 100 tỷ VND có thể được AMC mua lại với giá 60 tỷ VND. Trường hợp của Trung Nam Group tại MBBank là minh chứng cụ thể. Trung Nam có các khoản vay lớn liên quan đến các dự án năng lượng tái tạo. Khi khả năng trả nợ của Trung Nam bị ảnh hưởng, một phần khoản vay có thể được chuyển giao cho AMC quản lý thay vì để trên bảng cân đối của MBB.
Tái Cấu Trúc Khoản Nợ: AMC làm việc trực tiếp với khách hàng vay để tái cấu trúc khoản nợ, bao gồm: Gia hạn thời gian trả nợ; Giảm lãi suất; Thay đổi điều kiện vay để khách hàng có thể tiếp tục trả nợ.
Ví dụ: Với trường hợp của NVL tại MBBank, AMC có thể hỗ trợ tái cấu trúc khoản vay liên quan đến các dự án bất động sản. Bằng cách này, AMC giúp NVL có thêm thời gian và điều kiện thuận lợi để hoàn thành dự án và tạo ra dòng tiền trả nợ.
Thanh Lý Tài Sản Đảm Bảo: Nếu khách hàng không thể trả nợ, AMC sẽ xử lý tài sản đảm bảo (như bất động sản, máy móc) để thu hồi một phần khoản vay.
Ví dụ: Với Trung Nam, nếu một dự án năng lượng bị đình trệ và không thể tạo dòng tiền, AMC có thể bán đấu giá thiết bị hoặc nhà máy để thu hồi vốn.
Quản Lý Tài Sản Dài Hạn: Với các tài sản khó bán ngay, AMC có thể quản lý chúng trong thời gian dài hơn, chờ thị trường cải thiện để bán với giá tốt hơn.
Vai trò của AMC trong Ngân hàng
Giảm Áp Lực Nợ Xấu: Khi nợ xấu quá cao, ngân hàng sẽ phải trích lập dự phòng lớn, ảnh hưởng đến lợi nhuận và khả năng cho vay. AMC giúp "giải phóng" ngân hàng khỏi gánh nặng này, tạo không gian để ngân hàng tiếp tục hoạt động hiệu quả.
Tăng Tính Thanh Khoản: Các khoản nợ xấu được chuyển sang AMC, giúp ngân hàng có thêm nguồn lực để cung cấp tín dụng mới cho nền kinh tế.
Ổn Định Hệ Thống Tài Chính: AMC giúp giảm thiểu nguy cơ "sụp đổ" của các ngân hàng khi tỷ lệ nợ xấu tăng cao, đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính.
Hỗ Trợ Phục Hồi Doanh Nghiệp: Thông qua tái cấu trúc nợ, AMC giúp các doanh nghiệp gặp khó khăn có cơ hội phục hồi thay vì phá sản, từ đó duy trì việc làm và đóng góp vào nền kinh tế.
Ví dụ cụ thể về AMC
Trường Hợp Của Trung Nam Và NVL Tại MBBank:
Với Trung Nam: MBBank đang hợp tác với AMC để quản lý các khoản vay lớn liên quan đến các dự án năng lượng tái tạo của Trung Nam. AMC có thể hỗ trợ trong việc định giá lại tài sản, tái cấu trúc nợ hoặc xử lý tài sản đảm bảo nếu cần.
Với NVL: Các dự án bất động sản lớn của NVL, nếu bị đình trệ, có thể được AMC tiếp quản một phần để tái cấu trúc và thanh lý. Điều này giúp NVL giảm áp lực tài chính, đồng thời bảo vệ hệ thống ngân hàng.
VAMC (Công ty Quản lý Tài sản của Các Tổ chức Tín dụng Việt Nam):
Được thành lập năm 2013 bởi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để xử lý nợ xấu trong hệ thống ngân hàng.
VAMC đã mua lại hàng chục nghìn tỷ đồng nợ xấu từ các ngân hàng thương mại, giúp giảm áp lực nợ xấu và tăng khả năng cho vay.
Quốc Tế: Sau khủng hoảng tài chính năm 2008, Mỹ đã thành lập TARP (Troubled Asset Relief Program) để mua lại các tài sản rủi ro từ ngân hàng, giúp ổn định thị trường tài chính.
RWA Là Gì?
RWA (Risk-Weighted Assets) là tổng giá trị các tài sản của ngân hàng, được điều chỉnh theo mức độ rủi ro của từng loại tài sản.
Tài sản ở đây bao gồm các khoản vay, đầu tư, tiền gửi, hoặc các loại tài sản khác mà ngân hàng sở hữu.
Trọng số rủi ro (Risk Weight) là chỉ số cho biết mức độ rủi ro của từng loại tài sản. Các tài sản rủi ro cao (như khoản vay cho doanh nghiệp khởi nghiệp) sẽ có trọng số cao hơn so với tài sản ít rủi ro (như trái phiếu chính phủ).
Hiểu đơn giản: RWA giống như cách bạn đánh giá độ an toàn của các khoản đầu tư hoặc khoản cho vay. Tài sản an toàn hơn sẽ có rủi ro thấp hơn và yêu cầu ít vốn hơn để bù đắp.
RWA hoạt động như thế nào?
Để tính RWA, ngân hàng cần:
Phân loại tài sản: Mỗi tài sản được phân loại theo nhóm (ví dụ: khoản vay cá nhân, vay doanh nghiệp, đầu tư vào trái phiếu).
Áp dụng trọng số rủi ro: Ngân hàng áp dụng một trọng số rủi ro cụ thể cho từng loại tài sản. Ví dụ:
Trái phiếu chính phủ: Trọng số 0% (vì gần như không có rủi ro).
Khoản vay cá nhân có tài sản thế chấp: Trọng số 50%.
Khoản vay doanh nghiệp nhỏ: Trọng số 100%.
Tính toán tổng RWA: Ngân hàng nhân giá trị của từng tài sản với trọng số rủi ro tương ứng, sau đó cộng lại để có tổng RWA.
Ví dụ Minh Họa:
Giả sử ngân hàng có:
Trái phiếu chính phủ trị giá 1.000 tỷ VND (trọng số 0%).
Khoản vay cá nhân có tài sản thế chấp trị giá 500 tỷ VND (trọng số 50%).
Khoản vay doanh nghiệp nhỏ trị giá 300 tỷ VND (trọng số 100%).
Tổng RWA được tính như sau:
Trái phiếu chính phủ: 1.000 tỷ VND x 0% = 0 tỷ VND.
Khoản vay cá nhân: 500 tỷ VND x 50% = 250 tỷ VND.
Khoản vay doanh nghiệp: 300 tỷ VND x 100% = 300 tỷ VND.
Tổng RWA = 0 + 250 + 300 = 550 tỷ VND.
Tại sao RWA quan trọng?
Đảm Bảo An Toàn Vốn: Các ngân hàng phải tuân thủ các quy định về tỷ lệ an toàn vốn (Capital Adequacy Ratio - CAR). CAR yêu cầu ngân hàng duy trì một tỷ lệ vốn nhất định so với RWA. Ví dụ: Nếu CAR tối thiểu là 8% và RWA là 550 tỷ VND, ngân hàng cần giữ ít nhất 44 tỷ VND vốn (550 x 8%).
Quản Lý Rủi Ro Toàn Hệ Thống: RWA giúp ngân hàng tập trung vào các tài sản an toàn hơn và hạn chế rủi ro từ các khoản vay hoặc đầu tư rủi ro cao. Điều này giảm nguy cơ phá sản, bảo vệ tiền gửi của khách hàng.
Tăng Cường Minh Bạch: RWA cho phép các nhà đầu tư và cơ quan quản lý hiểu rõ hơn về mức độ rủi ro của ngân hàng. Ngân hàng nào có RWA thấp thường được coi là an toàn hơn.
RWA trong thực tế: Trường Hợp Của Trung Nam Và NVL Tại MBBank
Trung Nam Group: Các khoản vay của Trung Nam tại MBBank liên quan đến các dự án năng lượng tái tạo. Dù đây là lĩnh vực có tiềm năng, nhưng tính chất dài hạn và phụ thuộc vào chính sách hỗ trợ khiến chúng được xếp vào nhóm có trọng số rủi ro cao (khoảng 100%). Điều này làm tăng tổng RWA của MBBank.
Novaland (NVL): Các khoản vay bất động sản của NVL cũng mang trọng số rủi ro cao, do thị trường bất động sản đang gặp khó khăn. Tuy nhiên, tài sản thế chấp (như đất đai, dự án) giúp giảm nhẹ rủi ro, khiến trọng số dao động từ 50% đến 100%.
Những khoản vay này đẩy tổng RWA của MBBank lên cao, buộc ngân hàng phải giữ nhiều vốn hơn để đáp ứng quy định CAR.
RWA ảnh hưởng như thế nào?
Dù không trực tiếp làm việc trong ngành tài chính, RWA có tác động gián tiếp đến bạn:
Khả Năng Vay Vốn: Nếu RWA của ngân hàng quá cao, họ sẽ hạn chế cho vay để giảm rủi ro. Điều này có thể làm giảm khả năng tiếp cận tín dụng của bạn.
Lãi Suất: Các tài sản rủi ro cao thường đi kèm lãi suất cao hơn để bù đắp. Do đó, nếu ngân hàng có nhiều khoản vay rủi ro, lãi suất cho vay của bạn có thể tăng.
Sự Ổn Định Của Ngân Hàng: RWA cao làm tăng áp lực vốn, và nếu không quản lý tốt, ngân hàng có thể gặp khó khăn tài chính, ảnh hưởng đến tiền gửi của bạn.
MỘT SỐ ƯU ĐÃI TẠI SSI
Phí giao dịch hấp dẫn
Miễn lãi Margin 7 ngày
Lãi suất margin chỉ từ 9%
Gia tăng sức mua Margin